خرمشهر به روایت مجید انتظامی/وقتی موسیقی، آزادی خونین‌شهر را بازنمایی می‌کند

خبرگزاری فارس ـ گروه موسیقی ـ علیرضا سپهوند: قصه خرمشهر آنقدر  بزرگ و تکان دهنده است، آنقدر تاثیرگذار و الهام‌بخش است و آنقدر تاریخ‌ساز است که تا چشم کار می‌کند در موردش کتاب‌ها نوشته شده، فیلم‌ها ساخته شده و آهنگ‌ها و سمفونی‌ها تصنیف شده است و هر کدام از این آثار به ذکر زوایایی از این دایره بی‌نهایت زاویه خرمشهر و ۵۷۶ روز مقاومت زیر باران گلوله می‌پردازند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در این میان و به خاطر تعدد آثار خلق شده به ذکر موسیقی‌های برجسته برای این مهم می‌پردازیم و شرحی بر «حماسه خرمشهر» اثر آهنگساز سربلند انقلاب «مجید انتظامی» که همواره نشان داد که فارغ از نام هنری خانوادگی‌اش، خود نابغه‌ایست که در برون و درون این مملکت همه به احترام و توانمندی‌ها و آثار اعجاب‌انگیزش کلاه از سر برمی‌دارند.

خرمشهر در آثار هنرمندان موسیقی کشور

خرمشهر بدون اغراق به جزئی از وجود تک تک ما ایرانی‌ها تبدیل شده و به هیچ عنوان نمی‌توان این کلیدواژه، این عضو حیاتی و این شهر را از گوشت، پوست و استخوان یک ایرانی جدا و منفک کرد. همه هم با آثاری که برایش ساخته شده آشنایی داریم و خاطرات فراوان، از «ممد نبودی» گرفته که از بخشوی  بوشهری بنام «جهانبخش کردی زاده» نشات گرفت و جواد عزیزی شعر معروف ممد نبودی را روی این نغمه گذاشت و کویتی پور و حسین فخری هم آن را مشهور عالم کردند. «سمفونی خرمشهر» را می‌توان دومین اثر مهم و شناخته شده برای خرمشهر عنوان کرد. این اثر تحت  آلبوم «سمفونی حماسه خرمشهر» ساخته مجید انتظامی است که سال ۹۱ توسط بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس تولید شد و به سرعت جای خود را در گوش و دل و جان مردم ایران باز کرد.

«نخل‌های بی‌سر» یکی دیگر از آثاری است که اگر بخواهیم در سیر تاریخی آثار خلق شده برای خرمشهر برجسته‌ترین را ذکر کنیم، بی شک این اثر به دو دلیل مهم اول اینکه خواننده‌اش، محسن چاووشی از محبوب‌ترین خواننده‌های امروز کشور است و دلیل دیگرش نیز گیرایی و جذابیت اثر مذکور است که پس از همان اولین بار شنیدن، مخاطب را مجذوب خود می‌کند ازاینرو «نخل‌های بی‌سر» در میان سیل عظیم آثار تولید شده برای خرمشهر، یکی از شاخ‌ ترین آثار تلقی می‌گردد.

«پوئم سمفونی‌های خرمشهر و حلبچه» آلبومی موفق و شاخص از گروه سرشناس کامکارها است که یکی از آثار ماندگار موسیقایی در زمینه حماسه آزادسازی خرمشهر محسوب می‌شود. «خاک سرخ» زبان حال محمدرضا علیقلی از خرمشهر است. اثری کاملا منطبق بر حال وهوای خرمشهر دهه شصت، با شنیدن این اثرو دیدن صحنه‌ها و عکسهای خرمشهر آن روزگاران، آدمی خود را حی و حاضر در دهه شصت و بحبوحه درگیری‌های خیابانی خرمشهر می‌بیند. «خاک سرخ» یکی ازمجموعه‌های تلویزیونی محبوب سیماست که سال ۸۱ در قالب یک مجموعه ۱۷ قسمتی به کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا از شبکه اول سیما پخش شد. قطعه «خرمشهر» از علیرضا عصار نیز یکی از آثاری است که بیشترین استقبال را از سوی مردم داشته است و تقریبا برای هر ایرانی آشناست و این اثر هم در بین چند اثر برتر در مورد حماسه خرمشهر قرار می‌گیرد.

«حاسه خرمشهر»نمونه آرمانی هنر متعهد

در بین این آثار برگزیده، شاید اگر بخواهیم تمام جوانب موسیقایی، مفهومی، ساختاری و مردمی یک اثر را در نظر بگیریم، بی شک اثر «حماسه خرمشهر» ساخته مجید انتظامی برگزیده برگزیده‌ها باشد و قابل بررسی و تعمق بیشتر. ازاینرو، نگاهی جزئی‌تر و مفصل‌تر بر این آهنگ و آهنگسازش می‌اندازیم.

مجید انتظامی زادهٔ ۱۸ اسفند ۱۳۲۶ در تهران موسیقی‌دان، آهنگساز، نوازنده ابوا و مدرس موسیقی اهل ایران است. او از دههٔ ۱۳۵۰ برای بیش از ۸۰ اثر سینمایی موسیقی متن نوشته‌است و با دریافت ۴ سیمرغ بلورین برای فیلم‌های بای سیکل ران، روز واقعه، آژانس شیشه‌ای و دیوانه‌ای از قفس پرید مشترکاً به همراه حسین علیزاده و محمدرضا علیقلی برندهٔ بیشترین سیمرغ بلورین در بخش بهترین موسیقی متن جشنواره فیلم  است. انتظامی از برگزیدگان هشتمین همایش چهره‌های ماندگار در سال ۱۳۸۹ است و در سال ۱۳۹۳ به عنوان جهادگر عرصهٔ فرهنگ و هنر نشان افتخار دریافت کرده‌ است. او فرزند عزت‌الله انتظامی بازیگر سینمای ایران است.

درباره موسیقی «حماسه خرمشهر»/ اجرای موزیکال آزادی

موسیقی «حماسه خرمشهر» دارای چهار موومان(بخش) است. در آغاز موومان اول، ویولن‌ها و ساز هورن به آرامی و به همراه آکوردهای ساده به بیان آرامش موجود در گستره شهر می‌پردازند و با برخاستن ترومپت و تیمپانی آرامش از شهر گریخته و جای خود را به هراس و اضطراب می‌سپارد. رفته رفته به وسیله ترومبون‌ها و سازهای زهی و در انتها هورن‌ها، این نوا اوج می‌گیرد تا آنجا که هجوم بیگانگان به شهر در آن حس می‌شود.

سازهای زهی و چوبی به وسلیه کروماتیک‌هایی(نت‌های پیوسته که شامل تمام پرده و نیم پرده‌ها می‌شوند) که اجرا می‌کنند، راویان این حمله‌اند و سازهای مسی(برَس) و کوبه‌ای(درامز) به بیان خشونت بی‌حد و حصری که بر خرمشهر رفته است، می‌پردازند. در این قسمت از هارمونی‌های پیچیده‌تری استفاده شده است. آکوردهای دی‌سونانس (نامطبوع) به همراهی کروماتیک‌های زهی و سازهای کوبه‌ای خشنوت مذکور را به اوج می‌رسانند و در پایان نخستین موومان به ضربه گانگ، خرمشهر اشغال می‌شود.

نوای آرام باس‌ها آغازگر موومان دوم این قطعه هستند. سپس ویولن‌ها به همراهی ناله خوانندگان کر از کوچ مردمان آواره و دردمند می‌گویند، از خاطرات عزیزان از دست رفته و دوری از خانه و کاشانه و آوارگی از شهر. ناله‌کُر به همراه اُبوا حاکی از بی‌گناهی و درماندگی مردم شهر است و آکوردها کم کم خبر از خاموشی شهر و ویرانه‌های خون‌آلود و پر دود آن می‌دهند. در انتهای این قسمت باس‌ها و تیمپانی و ضربه‌های کوتاه ارکستر، نوید زندگی و خروش می‌دهند. مردم برخاسته‌اند و سازهای ضربه‌ای جنوب با سنج و با ریتمی شاد با همراهی سازهای کوبه‌ای و زهی نوید دستیابی مجدد به خرمشهر را سر می‌دهند.

در موومان سوم، مردم خود را آماده دفاع می‌سازند به امید آزادی خرمشهر. در این نوید ملودی و ویولن‌ها و ضربات سازهای مسی هم نوا فریاد می‌کنند. با سکوت سازهای ضربه‌ای و مسی، کنترباس و ویلنسل و آلتو به بیان ترس و خفقان دشمن می‌پردازند و این وهم رفته رفته اوج پیدا می‌کنند. تا اینکه شیپور حمله ایرانیان به صدا در می‌آید و در پی آن ترومپت‌ها و هورن‌ها و در انتها ترومبون و توبا نوای حمله در می‌آورند. کر نیز در ابتدا به صورت باس و سپس تِنور و بعد آلتو و سوپرانو با آکوردها، مقطع اراده مردم را در باز پس گرفتن شهر تداعی می‌کنند.

در موومان چهارم صف آرایی نیروهای خودی به وسیله سازهای مسی و چوبی بیان و تصویرسازی می‌شود. حمله دفاعی آغاز می‌شود. سازهای ضربه‌ای، ترومبون‌ها و باس‌ها سخن از چگونگی حمله می‌رانند و صدای ترومپت‌ها و هورن‌ها فضای موسیقی را جان می‌بخشد. آکوردهای مطبوع این قسمت به نوعی به کار گرفته شده‌اند که برای شنونده قابل درک باشند.

خط‌های کنتر پوآن با اجرای سازهای مسی و زهی و قابلیت سازهای چوبی بازپس گرفتن خرمشهر را ندا می‌دهند. در این بخش همراهی صدای تانک‌ها و مسلسل‌ها با موسیقی حکایت این نبرد سرنوشت ساز را در خود دارد  و در انتهای موومان پایانی، فانفار پیروزی(یک موسیقی کوتاه، پرشور و حماسی که به‌طور معمول توسط ترومپت‌ها یا سایر سازهای بادی برنجی اجرا می‌شود) به وسیله سازهای مسی اجرا می‌شود و صدای دف شادی این پیروزی را به اوج می‌رساند که «خرمشهر آزاد شد».

انتهای پیام/

منبع: فارس

کلیدواژه: مجید انتظامی حماسه خرمشهر مجید انتظامی حماسه خرمشهر

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۰۹۳۶۷۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

قدردانی از هنرمندان در یک پایگاه مهم موسیقی/ خاطراتی که زنده شد

به گزارش خبرگزاری مهر، خانه‌موزه معین و امیرجاهد روز یکشنبه شانزدهم اردیبهشت به مناسبت چهل و هفتمین سالروز درگذشت محمدعلی امیرجاهد هنرمند برجسته موسیقی ایران، میزبان مهدخت معین (فرزند دکتر معین و نوه استاد امیرجاهد) و همچنین جمعی از هنرمندان موسیقی بود.

در ابتدای این مراسم، مه‌آبادی مجری برنامه ضمن خوشامدگویی، از حمیدرضا نوربخش مدیرعامل خانه موسیقی ایران برای ایراد سخنرانی دعوت به‌عمل آورد.

حمیدرضا نوربخش در ابتدا ضمن خوشامدگویی به حضار گفت: ما امروز دور هم جمع شدیم تا یاد و خاطره هنرمندی بزرگ را گرامی بداریم که حق بسیار بزرگی بر گردن فرهنگ و هنر این سرزمین و هم در شعر و ادب و در موسیقی دارد. به هر حال این منزل و بنا بزرگانی را در خودش دیده است. یادگار ارجمند این هنرمند خانم مهدخت معین فرمودند که هر وقت که در این منزل حضور پیدا می‌کنم، از نو شکفته می‌شوم و خاطرات حضور هنرمندان برایم زنده می‌شود و انرژی و نیروی تازه‌ای دریافت می‌کنم.

موزه‌ای در جنوب شهر که پایگاه مهم موسیقی تهران است

وی ادامه داد: در این منزل بزرگانی رفت و آمد داشته و آثار ارزشمندی در این مکان تولید و یا اجرا شده و فکر می‌کنم به نوعی با تمام این عزیزان هم‌نفس هستیم. خوشحالم که این مکان یکی از پایگاه‌های مهم فرهنگی و هنری شهر است با اینکه در منطقه‌ای واقع شده که شاید گذر عده زیادی از ما به این منطقه نیافتاده است، اما زمانی که بهانه‌های این چنینی برای دورهم جمع‌شدن با اهالی فرهنگ و هنر پیش می‌آید، با عشق و علاقه در این منزل حضور پیدا می‌کنیم. هر زمانی هم که اخباری مبنی بر رخداد اتفاق ناگواری برای این مجموعه می‌شنویم، از اعماق وجود ناراحت می‌شویم اما به هر حال در حال حاضر یکی از پایگاه‌های مهم موسیقی شهر تهران، خانه موزه دکتر معین و استاد امیرجاهد است که این موضوع، مایه مباهات و امید برای اهالی فرهنگ و هنر کشور است. در این مرکز، نسلی تربیت می‌شوند که پرچمداران آینده موسیقی کشور هستند.

نوربخش افزود: بهانه امروز و امشب، چهل و هفتمین سالروز درگذشت بزرگمرد موسیقی ایران استاد محمدعلی امیرجاهد ما است. استاد امیرجاهد نیازی به توصیف ندارد و ما از دوره قاجار به بعد، بعد از عارف و شیدا، تعداد انگشت‌شماری تصنیف‌ساز برجسته داریم. یکی از نام‌های درخشانی که همواره بر تارک موسیقی ایران می‌درخشد، استاد محمدعلی امیرجاهد هستند که تصانیف پرشمار و ماندگاری که نسل‌های مختلف آن‌ها را زمزمه می‌کنند و بارها با تنظیم‌های مختلف بازتولید و بازاجرا می‌شود و نسل‌های آینده نیز آن‌ها را بازتولید خواهند کرد. این‌ها تماما از ذهن و ضمیر بزرگمردی مانند امیرجاهد تراوش شده و بسیار ارجمند و عزیز است. به دلیل اینکه آهنگسازان و تصنیف سازان ما عمدتا موسیقیدانانی بودند که شاعر نبودند و تعدادی کم بودند که شعر و موسیقی را تولید کردند. عارف قزوینی، علی‌اکبر شیدا و استاد امیرجاهد موسیقیدانانی بود که هم ترانه‌سرا و هم آهنگساز بودند به همین علت نیز آثاری که تولید کردند، شنیدنی هستند. در حال حاضر شنیده‌ایم که شهردار محترم منطقه ۱۴ تغییر کرده و جناب شهرابی فراهانی سکان این منطقه را عهده‌دار شده‌اند که در مراسم حضور ندارند و امیدوارم نگاه ایشان بسیار ویژه باشد و کمبودهای قبل جبران شود.

قدردانی از هنرمندی که بر موسیقی و ادبیات اشراف کامل داشت

پس از صحبت‌های حمیدرضا نوربخش، هاتف شرار هنرمند روشن‌دل و شاگرد مرحوم اکبر گلپایگانی روی صحنه آمد و زندگی‌نامه محمدعلی امیرجاهد را شرح داد و افزود: ما قبل از زمان قاجار، ضربی‌خوانی‌ها و تصانیفی را داشتیم و داریم که مشخص نیست چه کسانی آن‌ها را سروده و یا ساخته‌اند اما از زمان مرحوم شیدا و عارف این مسایل آغاز شد و مرحوم شیدا اغلب آثارشان عاشقانه است و مرحوم عارف نیز آثار اجتماعی، سیاسی و حتی عاشقانه دارد اما عاشقانه‌های مرحوم عارف به سیاست و اجتماع روزگار خودش پهلو می‌گذارد.

وی افزود: ملودی‌هایی که مرحوم شیدا و عارف ساختند، در عین حال که بسیار پر مغز و پر معنا و بر اساس ردیف‌ها و دستگاه‌های خودمان است، بسیار دل‌انگیز و در عین حال بسیار ساده نیز هستند و به ندرت پیش می‌آمد که این ۲ عزیز قطعات بسیار پیچیده‌ای را ساخته باشند. اما بعد از این ۲ بزرگوار، به محمدعلی امیرجاهد می‌رسیم که آثار وی، تلفیقی از آثار مرحوم شیدا و عارف است که هم آثار عاشقانه و هم آثار اجتماعی، سیاسی دارد. امیرجاهد جدای از اینکه تلفیق شعر و موسیقی را رعایت می‌کرد، به فکر تقطیع نیز بود و شما زمانی که آثار امیرجاهد را با شعر دیگری نیز می‌گذارید، قابل اجرا و مشخص است که بر ادبیات و ردیف و دستگاه‌های موسیقی اشراف کامل دارد.

پس از صحبت‌های هاتف شرار، این هنرمند به همراه صابر اله‌دادیان (نوازنده تار) و امیر کریمی (نوازنده تمبک) ساز و آواز و یک قطعه از آثار امیرجاهد را اجرا کردند.

خاطره دختر استاد فقید از حضور فرامرز پایور در حیات یک خانه قدیمی

پس از اجرای هاتف شرار، مهدخت معین نوه محمدعلی امیرجاهد گفت: در ابتدا از حمیدرضا نوربخش و مهدی مساح بیدگلی تشکر می‌کنم که در سال‌های اخیر در مسایل مربوط به این خانه‌موزه فعال هستند و در رونق و توسعه آن کوشا هستند و خانه‌موزه به صورت تخصصی خصوصا در اجرای برنامه‌های موسیقی درآمده است. همان‌طور که آقای نوربخش گفت، هنرمندان و استادان موسیقی بزرگی در این خانه‌موزه رفت و آمد داشتند. استاد صبا بارها از صبح روزهای جمعه تا غروب آن روز با استاد امیرجاهد کار می‌کردند و نت‌های تصانیف استاد امیرجاهد را استاد صبا می‌نوشتند. نت‌هایی که ۲ جلد دیوان امیرجاهد وجود دارد، تمام آن‌ها توسط استاد ابوالحسن صبا نوشته شده‌اند.

وی ادامه داد: خاطرم هست که استاد پایور به همراه برخی از هنرمندان و همین‌طور استاد امیرجاهد در روزهای تابستان در حیاط این خانه به نواختن سنتور می‌پرداخت. بعدها استاد امیرجاهد مدت زیادی گرفتار سالنامه پارس بود و پس از آن نیز مشغول تالیف ۲ جلد دیوان شد. البته آقای هاتف شرار در زمینه زندگینامه استاد امیرجاهد خصوصا تصنیف‌سازی ایشان مطالب تخصصی و جدیدی را ارایه کرد که برای بنده نیز جالب بود.

مهدخت معین در پایان یادآور شد: کمپانی فرانسوی پولیفون اثر «نرگس مست» را اجرا کردند که یکی از شاهکارهای استاد امیرجاهد است که این اثر، یک اثر بسیار زیبایی است و با یک صدای بسیار قوی و دلپذیر اجرا شده است.

اجرای نقالی به سرپرستی الهه تاجیک و هنرنمایی الهه تاجیک، سارینا سیفی، حلما یارمحمدی و پرسام علیزاده از دیگر بخش‌های این مراسم بود.

پس از اجرای نقالی، گروه موسیقی «استاد امیرجاهد» به خوانندگی سیدرضا طیبی و نوازندگی حسین روزبهانی (تار)، سعید میرزاحسینی (نی) و امیر کریمی (تمبک) روی صحنه آمدند و قطعاتی از این هنرمند برجسته را اجرا کردند.

در بخش پایانی این مراسم، مجری برنامه از حمیدرضا نوربخش (مدیر عامل خانه موسیقی و عضو هیات‌مدیره خانه موزه دکتر معین و استاد امیرجاهد)، مهدخت معین (فرزند معین و عضو هیات‌مدیره خانه موزه)، حمیدرضا عاطفی (رییس کانون پژوهشگران خانه موسیقی و عضو هیات‌مدیره خانه‌موزه)، کارمین صراف (نوه امیرجاهد و عضو هیات‌مدیره خانه‌موزه)، بیدگلی (عضو هیات‌مدیره کانون مدرسان خانه موسیقی ایران و رییس هیات‌مدیره خانه‌موزه) دعوت کرد تا روی صحنه آمده و با حضور آن‌ها از پوستر ششمین دوره جشنواره ملی موسیقی امیرجاهد رونمایی شود.

در بخش بعدی برنامه از سوسن اصلانی، محمد میرزاخانی، اسماعیل خلج، بهرام گودرزی، ژیوار شیخ الاسلامی و همچنین سیدرضا اسماعیلی (معاون اسبق اجتماعی و فرهنگی شهرداری منطقه ۱۴) دعوت شد تا در کنار سایر هنرمندان از مدرسان نمونه سال ۱۴۰۲ خانه‌موزه دکتر معین و استاد امیرجاهدبه جهت دریافت رتبه برتر هنرجویان خود در جشنواره موسیقی امیرجاهد، جشنواره خوشنویسی امام علی (ع) و جشنواره ملی استاد معین و همچنین رعایت آیتم‌های مدنظر طبق آیین‌نامه داخلی خانه‌موزه قدردانی شود.

علی تحریری (نوازنده سنتور)، سیدرضا طیبی (آواز)، حسین باباخانی تیموری (خوشنویسی)، محسن میرحسینی (خوشنویسی)، مهدیه رضازاده (ویولن)، امیرحسین طریقت (تمبک)، زهره حدادی (پیانو)، مرتضی میر (دف)، نعیمه باقری (خوشنویسی)، الهه تاجیک (نقالی)، آمنه خدادادی (گیتار)، مهدی مساح بیدگلی (تئوری موسیقی)، مرجان راغب (سنتور) و آرمین رهبر (تذهیب) از هنرمندان و مدرسان منتخب سال ۱۴۰۲ خانه‌موزه بودند که قدردانی ویژه‌ای از این هنرمندان به عمل آمد.

کد خبر 6098037 علیرضا سعیدی